جوان آنلاین: سخنگوی صنعت برق و مدیرعامل شرکت توانیر از رشد کم‌سابقه تقاضای مصرف برق در کشور خبر داد و با اشاره به افزایش ۹هزار‌مگاواتی اوج بار در اردیبهشت۱۴۰۴، از مردم خواست با مصرف بهینه و پیوستن به پویش ۲۵درجه، صنعت برق را در تأمین پایدار انرژی یاری کنند. این افزایش تقاضا که به دلیل گرمای زودرس بهار امسال رخ داده، چالشی جدی برای شبکه برق کشور ایجاد کرده است.
مصطفی رجبی‌مشهدی، سخنگوی صنعت برق اظهار داشت: «حداکثر اوج بار اردیبهشت تقاضای مصرف برق در کشور به میزان سابقه ۵۸هزارو۷۰۰مگاوات رسید که ۹ هزارمگاوات بیش از سال قبل است.» وی افزود: «این میزان افزایش تقاضا در بهار در کشور کم سابقه است.» رجبی‌مشهدی با تأکید بر غیرمتعارف بودن این روند افزایش تقاضا خاطرنشان کرد: «با این روند افزایش نامتعارف تقاضای مصرف، به همدلی و کمک مردم با مصرف بهینه برق نیاز داریم تا خادمان خود در صنعت برق را برای پایدار نگهداشتن شبکه برق یاری کنند.»
مدیرعامل توانیر همچنین از مشترکان خواست با مشارکت فعال در مدیریت مصرف، نقش خود را در پایداری شبکه ایفا کنند: «هموطنان می‌توانند با پیوستن به پویش ۲۵درجه و کاهش مصرف برق، نقش بسزایی در تأمین برق پایدار تمامی مشترکان به‌ویژه برای بخش‌های مولد کشور ایفا کنند.»
تحلیل وضعیت و چالش‌های پیش‌رو
افزایش ۹هزار‌مگاواتی تقاضای برق در مقایسه با سال گذشته که اوج بار در اردیبهشت۱۴۰۳ حدود ۴۹هزارو۷۰۰مگاوات گزارش شده بود، نشان‌دهنده رشدی قابل‌توجه و فراتر از پیش‌بینی‌های معمول است. گرمای زودرس بهار۱۴۰۴ که در برخی مناطق کشور دمای هوا را به‌طور غیرمنتظره‌ای بالا برده، عامل اصلی این جهش تقاضا عنوان شده است. استفاده گسترده از وسایل سرمایشی، به‌ویژه کولر‌های گازی و آبی، در کنار رشد مصرف در بخش‌های صنعتی و خانگی، فشار مضاعفی بر شبکه برق کشور وارد کرده است.
این وضعیت در حالی رخ می‌دهد که صنعت برق کشورمان در سال‌های اخیر با چالش‌هایی نظیر ناترازی تولید و مصرف، محدودیت‌های سوخت نیروگاهی و کاهش تولید نیروگاه‌های برقابی به دلیل خشکسالی مواجه بوده است.
بر اساس گزارش‌های پیشین، ناترازی برق در تابستان ۱۴۰۳ به حدود ۱۷هزارمگاوات رسیده بود و پیش‌بینی می‌شود این رقم در سال۱۴۰۴ به دلیل رشد مصرف و محدودیت‌های تولید، به بیش از ۲۰هزارمگاوات افزایش یابد. کاهش ۴۰درصدی تولید برقابی در حوزه کارون به دلیل کم‌بارشی، یکی از عوامل تشدیدکننده این ناترازی است که توانیر را وادار به برنامه‌ریزی‌های فشرده برای مدیریت بار کرده است.
اقدامات توانیر برای مدیریت بحران
مصطفی رجبی‌مشهدی در اظهارات خود به تلاش‌های توانیر برای کاهش ناترازی اشاره‌ای نکرد، اما بر اساس گزارش‌های اخیر، این شرکت ۱۴مگاپروژه و ۳۶بسته مدیریت مصرف را برای عبور از اوج بار تابستان۱۴۰۴ در دستور کار دارد. این پروژه‌ها شامل توسعه ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر، نصب کنتور‌های هوشمند، و بهینه‌سازی شبکه‌های انتقال و توزیع است، همچنین توانیر برنامه‌هایی برای جمع‌آوری ماینر‌های غیرمجاز رمزارز که تخمین زده می‌شود حدود هزارو۵۰۰مگاوات از ظرفیت شبکه را اشغال کرده‌اند، در نظر گرفته است. از سوی دیگر، پویش ۲۵درجه که رجبی‌مشهدی به آن اشاره کرد، ابتکاری برای تشویق مشترکان به تنظیم دمای کولر‌های گازی روی ۲۵درجه سانتیگراد و استفاده از دور کند کولر‌های آبی است. این پویش که در سال‌های اخیر نیز ترویج شده، با هدف کاهش مصرف در ساعات اوج بار (۱۳ تا ۱۸ و ۲۰ تا ۲۳) طراحی شده و به گفته مقامات صنعت برق، می‌تواند تا ۲۰درصد از فشار بر شبکه بکاهد.
نقش مردم در پایداری شبکه
دعوت رجبی‌مشهدی از مردم برای مشارکت در مدیریت مصرف، یادآور تجربه‌های مشابه در سال‌های گذشته است که همکاری مشترکان در کاهش مصرف، از خاموشی‌های گسترده جلوگیری کرده بود. تأمین برق پایدار برای بخش‌های مولد کشور، از جمله صنایع و کشاورزی، در گرو مشارکت همگانی است. بخش‌های مولد که نقش کلیدی در رشد اقتصادی و اشتغال‌زایی دارند، در شرایط ناترازی برق با محدودیت‌هایی مواجه می‌شوند که می‌تواند تبعات اقتصادی و اجتماعی گسترده‌ای به دنبال داشته باشد.
کارشناسان معتقدند علاوه بر اقدامات فنی، فرهنگ‌سازی برای مصرف بهینه برق، به‌ویژه در فصل گرما، می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی در کاهش فشار بر شبکه داشته باشد. تنظیم دمای وسایل سرمایشی، استفاده از لامپ‌های کم‌مصرف و انتقال مصارف غیرضروری به ساعات کم‌بار (۲۳ تا ۷صبح) از جمله توصیه‌های مکرر صنعت برق به مشترکان است.
چشم‌انداز آینده و ضرورت برنامه‌ریزی بلندمدت
افزایش تقاضای برق در اردیبهشت ۱۴۰۴ زنگ خطری برای صنعت برق کشورمان است که نشان می‌دهد چالش ناترازی ممکن است زودتر از موعد پیش‌بینی‌شده به اوج خود برسد. گرمای زودرس که احتمالاً تحت تأثیر تغییرات اقلیمی تشدید شده، ضرورت بازنگری در برنامه‌ریزی‌های بلندمدت برای تأمین انرژی را بیش از پیش آشکار کرده است. توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر که طبق برنامه توانیر تا تابستان ۱۴۰۴ به ۴ هزارو۸۰۰مگاوات ظرفیت خواهد رسید، یکی از گام‌های مثبت در این مسیر است، اما همچنان با نیاز‌های فزاینده کشور فاصله دارد. علاوه بر این، فرسودگی شبکه انتقال و توزیع که در برخی موارد به قطعی‌های پراکنده منجر شده، نیازمند سرمایه‌گذاری کلان برای نوسازی است. حدود ۴۰تراوات ساعت از برق تولیدی کشور به دلیل تلفات شبکه هدر می‌رود که این رقم معادل مصرف سالانه بخش قابل‌توجهی از مشترکان خانگی است.
نتیجه‌گیری
اظهارات مصطفی رجبی‌مشهدی، سخنگوی صنعت برق و مدیرعامل توانیر هشداری جدی به مشترکان و تصمیم‌گیران صنعت برق است که بدون همکاری همگانی و برنامه‌ریزی دقیق، پایداری شبکه در ماه‌های آتی به خطر خواهد افتاد. افزایش ۹هزار‌مگاواتی تقاضای برق در اردیبهشت۱۴۰۴ که به ۵۸هزارو۷۰۰مگاوات رسیده، نه‌تنها رکوردی کم‌سابقه است، بلکه نشانه‌ای از فشار فزاینده بر زیرساخت‌های انرژی کشور محسوب می‌شود. پویش ۲۵درجه و دیگر ابتکارات مدیریت مصرف، در کنار پروژه‌های توسعه‌ای توانیر می‌توانند بخشی از این چالش را مهار کنند، اما حل ریشه‌ای ناترازی نیازمند سرمایه‌گذاری بلندمدت، اصلاح الگوی مصرف و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین است. مردم که همواره در شرایط دشوار نشان داده‌اند توانایی همدلی و همکاری را دارند، اکنون نیز می‌توانند با اقدامات ساده، اما مؤثر صنعت برق را یاری کنند تا تابستان ۱۴۰۴ را با کمترین اختلال پشت سر بگذارند. پایداری شبکه برق، نه‌تنها تضمین‌کننده آسایش شهروندان، بلکه زیربنای رشد و توسعه بخش‌های مولد کشور است.
